Mahathir: Malajzia e sheh Turqinë si partner alternativ tregtar

Kryeministri i Malajzisë, Mahathir Bin Mohamad, ka deklaruar se Turqia mund të jetë një burim alternativ i importit për vendin e tij.

Në një intervistë ekskluzive për Anadolu Agency (AA) në kryeqytetin e Ankarasë gjatë vizitës zyrtare katër-ditore në Turqi, politikani veteran i botës muslimane foli për çështjet bilaterale, si dhe për krizën e popullit Rohingya, çështjen palestineze dhe gjendjen e muslimanëve ujgur në Turkestanin Lindor, zona e njohur ndryshe si provinca e Kinës, Xinjiang.

Sipas Korporatës për Zhvillimin e Tregtisë së Jashtme të vendit, vëllimi total i tregtisë së Malajzisë në vitin 2018 ka qenë rreth 455 miliardë dollarë. Eksporti i këtij vendi të Azisë Juglindore arriti në rreth 242 miliardë dollarë, ndërsa importet ishin rreth 213 miliardë dollarë.

Megjithatë, shifrat më të fundit tregojnë se tregtia e përgjithshme midis dy vendeve ishte 2.38 miliardë dollarë.

“Ne në Turqi shohim shumë potenciale për importin e disa prej gjërave që po importojmë nga vendet tjera. Turqia mund të jetë një burim alternativ”, tha Mahathir.

AA: Cilat ishin pikat kryesore të takimeve dypalëshe që keni mbajtur gjatë vizitës tuaj zyrtare në Turqi? Pas vizitës tuaj, çfarë lloj zhvillimesh pritni në lidhjet tregtare, politike dhe kulturore midis Turqisë dhe Malajzisë?

Mahathir Mohamad (MM): Pika e theksuar do të ishte vendimi për ne që të përmirësojmë marrëdhëniet mes Malajzisë dhe Turqisë, si dhe të bashkëpunojë në të gjitha fushat, duke përfshirë fushën ekonomike në aspektin e prokurimit të mbrojtjes, si dhe shkëmbimin e teknologjisë në fusha të ndryshme.

AA: Në deklaratat e mëparshme, ju potencuat problemet ekonomike ndërkombëtare dhe sugjeruat se tregtia aktuale e këmbimit valutor është manipuluese. Ju keni propozuar që ari të mund të përdoret për të kryer importet dhe eksportet midis vendeve të Azisë Lindore. A po e shtyni përpara këtë propozim? A mund Malajzia dhe Turqia të përdorin arin për të kryer tregtinë?

MM: Po, shumë. Pra, Malajzia është një vend tregtar, varet nga eksportet e saj, tregton në pothuajse 200 vende të ndryshme. Është e rëndësishme për ne që këto vende të mbeten të hapura kur zbatohen sanksione ose ndonjë pengesë tjetër që ndikon në tregtinë tonë dhe kjo po ashtu ndikon edhe në zhvillimin tonë ekonomik. Pra, ne në Turqi shohim shumë potenciale për importin e disa prej gjërave që po importojmë nga vendet e tjera. Turqia mund të jetë një burim alternativ, por përtej kësaj, me të vërtetë nuk jemi përqendruar te tregtia aq sa duhet. Duhet të identifikojmë të gjitha produktet e Turqisë që mund të eksportohen në Malajzi dhe anasjelltas. Malajzia gjithashtu dëshiron të eksportojë më shumë se vetëm vaj palme në Turqi.

AA: Cili do të ishte mjeti i tregtisë? Turqia dhe Malajzia mund të fillojnë tregtimin në varësi të arit apo do të ishte dollari amerikanë?

MM: Aktualisht po përdorim dollarin amerikan. Por mund të jetë e mundur që ne të bëjmë shkëmbimin tregtar ose të vendosim të përdorim monedhat tona.

AA: Denoncimet tuaja për Izraelin dhe fjalimet tuaja në mbrojtje të çështjes palestineze kanë hasur në duartrokitje të hapur në botën muslimane. Çfarë lloj politikash planifikoni të ndiqni mbi politikat brutale të Izraelit kundër Palestinës?

MM: Sa i përket problemit palestinez, e vërteta e qartë në lidhje me këtë është se nuk i është dhënë mjaftueshëm vëmendje as në media e as në televizion. Kjo duket se është një marrëveshje nga ana e mediave për të mos përmendur problemet e Palestinës. Sigurisht, nuk përmendet se si u pushtua toka palestineze prej tyre për të bërë shtetin e Izraelit. Më pas, Izraeli veproi kundër ligjit ndërkombëtar, duke pushtuar më shumë tokë në Palestinë. Këto nuk janë përmendur shpesh. Gjëja kryesore që ne mendojmë se duhet të theksojmë është shkaqet e terrorizmit. Sot, tashmë ekziston një konsensus që pothuajse fajëson terrorizmin ndaj muslimanëve. Por fakti që ju thoni, pas pushtimit të Palestinës dhe mosrespektimit të së drejtës ndërkombëtare nga Izraeli, kjo ka çuar në të ashtuquajturat akte terrorizmi. Por, për të hequr qafe terrorizmin, duhet të dimë arsyen se pse ata terrorizojnë. Në Malajzi, ne planifikuam të fitonim zemrat dhe mendjet e njerëzve, duke përfshirë të gjithë terroristët në Malajzi, dhe terrorizmit iu dha fund. Por, nëse nuk i trajtoni shkaqet e terrorizmit, nuk do të jeni në gjendje të ndaloni terrorizmin.

AA: Në këtë kontekst, cila është ideja juaj për “Marrëveshjen e Shekullit” të promovuar nga SHBA-të dhe disa vende të Gjirit?

MM: Po, është vetëm për të promovuar anën e tyre të problemit. Ata duan të justifikojnë çfarëdo që po bëjnë, pavarësisht faktit se në mënyrë të qartë është një shkelje e së drejtës ndërkombëtare. Mbi të gjitha, kjo është një shpërfillje e proceseve demokratike. Pushtimi i tokës së palestinezëve nuk ishte rezultat i referendumit apo marrjes parasysh të mendimit publik për të. Vendi u mor dhe iu dha Izraelit pa marrë parasysh mendimet dhe ndjenjat e popullit në atë kohë që jetonin në Palestinë.

AA: Si mund të bashkëpunojnë Malajzia dhe Turqia për të zgjidhur çështjen palestineze?

MM: Një është sigurisht ta mbash çështjen gjallë. Ekziston një përpjekje për ta vrarë plotësisht çështjen sikur asgjë nuk ka ndodhur. Por, fakti është se ka shumë padrejtësi ndaj palestinezëve dhe ne synojmë, mendoj që Turqia dhe Malajzia synojnë ta mbajnë këtë problem të gjallë, në mënyrë që bota të vlerësojë padrejtësinë që u është bërë palestinezëve.

AA: Siç thatë se duhet të shohim përmes arsyen kryesore të terrorizmit në çështjen Izrael-Palestinë, a mund të themi se krijimi i Izraelit në mënyrë të paligjshme është arsyeja kryesore e terrorizmit?

MM: Ajo është arsyeja kryesore. Por sigurisht, tani është një fakt i vërtetuar se ekziston një shtet i Izraelit. Të paktën, shteti i Izraelit duhet t’i lejojë popullsisë së mëparshme palestineze të kthehet për të rimarrë pronën e tyre. Ose të paktën, të kemi dy shtete të ndryshme dhe të ndalojmë Izraelin nga ndërtimi i vendbanimeve në territorin palestinez. Kjo është ajo që duam të bëhet. Dhe nëse i dimë, përveç kësaj, arsyet për terrorizëm, dhe i trajtojmë ato, bëjmë veprime për të ndaluar këtë padrejtësi të kryer ndaj palestinezëve, mendoj se do të ketë më pak terrorizëm apo nuk do të ketë terrorizëm në të gjithë botën.

AA: Qeveria juaj është gjithashtu e interesuar për problemet e muslimanëve Rohingya. Zyrtarët e shtetit malajzian gjithashtu kanë bërë thirrje për presion ndërkombëtar mbi administratën e Mianmarit. Për më shumë, ministri i Punëve të Jashtme, Saifuddin Abdullah, ka bërë deklarata në shtetin Rakhinë duke bërë thirrje për ndjekjen e atyre që kryen krime kundër njerëzimit. A mund të shpjegoni shkurtimisht politikën e Malajzisë për krizën Rohingya?

MM: Malajzia në përgjithësi nuk dëshiron të ndërhyjë në punët e brendshme të vendeve të tjera. Por në këtë rast, masakra apo gjenocidi është e përfshirë dhe Malajzia është kundër gjenocidit, dhe kundër kundër trajtimit të padrejtë të qytetarëve të Mianmarit, të racës ndryshe. Kështu që, ne duhet ta zgjidhim këtë duke pranuar se populli Rohingya po ashtu janë qytetarë të Mianmarit. Mianmari, natyrisht, në një kohë ishte përbërë nga shumë shtete të ndryshme. Por, britanikët vendosën të sundonin Mianmarin si një shtet dhe për shkak të asaj shumë prej fiseve u përfshinë në shtetin Burma. Por tani natyrisht, ata duhet ose të trajtohen si shtetas ose duhet t’u jepet territori i tyre për të formuar shtetin e tyre.

AA: Cili është vlerësimi juaj për vendimet e Gjykatës Ndërkombëtare të Drejtësisë për çështjen Rohingya?

MM: Gjykata Ndërkombëtare e Drejtësisë mund të funksionojë vetëm nëse të dyja palët në këtë çështje bien dakord të pranojnë gjetjet e gjykatës. Por, Gjykata Ndërkombëtare e Drejtësisë, nëse merr një vendim të njëanshëm, nuk do të respektohet nga palët e shqetësuara.

AA: Çfarë mund të bëhet për të trajtuar gjendjen e ujgurëve në Turkestanin Lindor?

MM: Ne duhet t’i themi Kinës, . t’i trajtojnë këta njerëz si qytetarë. Fakti që ata kanë një fe tjetër nuk duhet të ndikojë në trajtimin e tyre. Malajzia, për shembull, është një vend multi-fetar, por të gjitha fetë trajtohen në të njëjtën bazë. Sidoqoftë, kur ka dhunë, natyrisht, po luani në duart e kinezëve, ata do të pretendojnë se dhuna është shkaku që i trajtojnë këto njerëz ndryshe. Pra, ne gjithmonë e mbrojmë zgjidhjen e konflikteve përmes negociatave, arbitrazhit apo gjykatës. Por kur ju përdorni dhunë, atëherë është shumë e vështirë të gjesh një konkluzion të mirë, sepse nuk ka pasur asnjë rast ku dhuna ka arritur objektivin.

AA: Siç e dini, Turqia po lufton organizatën terroriste FETO brenda dhe jashtë vendit. Në këtë kontekst, veçanërisht në mbylljen e shkollave të lidhura me FETO-n, Malajzia i ka dhënë mbështetje të madhe Turqisë. Në vitin 2017, disa anëtarë të FETO-s u arrestuan dhe u ekstraduan në Turqi. A do të vazhdojë përkrahja e Malajzisë për luftën e Turqisë kundër FETO-s gjatë kryeministrisë suaj?

MM: Malajzia nuk e mbështet kryengritjen në asnjë vend. Politika jonë është se nuk duhet të përdoret si bazë për veprimet e ndërmarra kundër vendeve të tjera. Për këtë arsye, kur të zbulojmë se ka disa përpjekje për ta përdorur Malajzinë si një bazë për mospajtim kundër qeverisë turke, ne kemi ndërmarrë veprime për mbylljen e këtyre shkollave.

AA: Cilat janë arritjet në mandatin tuaj të dytë pas formimit të qeverisë në maj të vitit të kaluar?

MM: Kishim mbetur me shumë probleme ndër të cilat edhe problemi financiar, për shkak se qeveria e kaluar ka huazuar shuma të mëdha parash. Dhe ne duhet t’i paguajmë kreditë që janë marrë nga qeveria e kaluar. Dhe ne nuk e dimë se ku paratë kanë shkuar (nga qeveria e kaluar). Ju e dini, ata janë investime në disa ndërmarrje biznesi që mund të fitojnë nga paratë, por paratë janë zhdukur. Dhe ne besojmë se po fshehin paratë jashtë vendit dhe presioni financiar në qeverinë e tanishme është shumë i madh. Dhe po pengon kthimin tonë në një menaxhim të mirë ekonomik. Përtej kësaj, natyrisht, ekzistojnë përpjekje politike, megjithëse nuk janë shumë të suksesshme, për të minuar qeverinë aktuale, por sigurisht që do të vonojnë rrjedhën e veprimeve të ndërmarra për t’u rimëkëmbur.