NATO i bëri thirrje Rusisë të respektojë të vetmin traktat që ka me SHBA-në që synon të mbajë një kapak ndaj zgjerimit të armëve bërthamore.

Aleanca ushtarake perëndimore gjithashtu i kërkoi Moskës të lejojë rifillimin inspektimeve në terren të zonave ushtarake.

Por çfarë është ky traktat – dhe pse është i rëndësishëm?

I ashtuquajturi Traktati i Ri “START” u nënshkrua nga Rusia dhe SHBA-ja në vitin 2010.

Traktati kufizon numrin e kokave bërthamore me rreze të gjatë që mund të vendosin në numrin 1,550 dhe kufizon përdorimin e raketave që mund të mbajnë armë atomike.

Ky traktat lejon inspektime me njoftim të shkurtër të bazave bërthamore dhe objekteve mbështetëse të njëri-tjetrit.

“Ne vërejmë me shqetësim se Rusia ka dështuar të përmbushë detyrimet ligjërisht të detyrueshme sipas Traktatit të Ri Start”, thanë sot ambasadorët e NATO-s.

Aleanca ushtarake e udhëhequr nga SHBA-ja mbështet traktatin dhe beson se ndihmon në kufizimin e zgjerimit të forcave bërthamore.

Të dërguarit thanë se refuzimi i Rusisë për të zhvilluar konsultime ose për të lejuar inspektime të SHBA-së që nga gushti i kaluar “parandalon Shtetet e Bashkuara të ushtrojnë të drejta të rëndësishme sipas traktatit dhe minon aftësinë e Shteteve të Bashkuara për të verifikuar në mënyrë adekuate pajtueshmërinë ruse me kufijtë qendrorë të traktatit”.

“Ne i bëjmë thirrje Rusisë që të përmbushë detyrimet e saj sipas traktatit duke lehtësuar inspektimet e e New Start në territorin rus dhe duke iu rikthyer pjesëmarrjes në organin zbatues të traktatit”, tha NATO, forumi në të cilin të dy palët mund të konsultoheshin.

Presidenti rus Vladimir Putin e ka rritur në mënyrë të përsëritur retorikën e tij bërthamore që kur urdhëroi trupat në Ukrainë pothuajse një vit më parë, duke ngritur shqetësimin midis aleatëve perëndimorë dhe publikut nëse ai mund të përdorte vërtet armë të tilla.

Komiteti SHBA-Rusi i formuar sipas traktatit u takua për herë të fundit në tetor 2021, por Rusia pezulloi në mënyrë të njëanshme bashkëpunimin e saj me dispozitat e inspektimit të paktit në gusht 2022 për të protestuar ndaj mbështetjes së SHBA-së për Ukrainën.

Inspektimet e vendeve ushtarake amerikane dhe ruse sipas Traktatit të Ri START u ndërprenë nga të dyja palët për shkak të përhapjes së coronavirusit në mars të vitit 2020.